گرامافون از مجموعه‌ای از اجزا و قطعات مکانیکی، الکتریکی و الکترونیکی تشکیل شده است که هرکدام نقش مشخصی در حرکت صفحه، خوانش صدا، تقویت و پخش آن دارند. در ادامه، اجزای گرامافون را به‌صورت طبقه‌بندی شده و کاملاً جزئی بررسی می‌کنیم.
بخش اول: اجزای مکانیکی گرامافون (مدل‌های مکانیکی و الکتریکی)
۱. سیستم چرخش و کنترل سرعت
این بخش وظیفه چرخاندن صفحه وینیل با سرعت ثابت و دقیق را برعهده دارد.
صفحه‌گردان (Platter)
صفحه‌ای دایره‌ای که دیسک وینیل روی آن قرار می‌گیرد.
معمولاً از جنس فلز، پلاستیک فشرده یا آکریلیک ساخته می‌شود.
در مدل‌های مدرن، دارای روکش لاستیکی یا فوم ضدلرزش است.
موتور چرخاننده (Motor)
در مدل‌های مکانیکی: موتور کوکی با فنر.
در مدل‌های الکتریکی: موتور AC یا DC با تنظیم‌کننده سرعت.
در مدل‌های پیشرفته: موتور کوارتزی برای دقت بالاتر در کنترل سرعت.
سیستم انتقال نیرو
تسمه‌ای (Belt Drive): صفحه‌گردان از طریق تسمه لاستیکی به موتور متصل است. باعث کاهش لرزش و نویز می‌شود.
مستقیم (Direct Drive): موتور مستقیماً به صفحه‌گردان متصل است. بیشتر در مدل‌های DJ و حرفه‌ای استفاده می‌شود.
تنظیم‌کننده سرعت (Speed Selector & Pitch Control)
تعیین سرعت چرخش صفحه (۳۳، ۴۵، ۷۸ دور در دقیقه).
برخی مدل‌ها دارای دکمه تنظیم سرعت (Pitch Control) برای افزایش یا کاهش جزئی سرعت هستند.
۲. سیستم خوانش صفحه (Tonearm & Stylus)
این قسمت مسئول لمس شیارهای صفحه و تبدیل آن‌ها به سیگنال صوتی است.
بازوی سوزن (Tonearm)
بازویی که سوزن را روی شیارهای وینیل هدایت می‌کند.
دو نوع اصلی: مستقیم (Straight Arm) و S-شکل (S-Shaped Arm).
دارای تعادل‌سنج (Counterweight) برای کنترل فشار سوزن روی صفحه.
سوزن (Stylus)
قطعه‌ای کوچک که روی شیارهای وینیل حرکت می‌کند و لرزش تولید می‌کند.
انواع سوزن:
سرامیکی: ارزان‌تر و برای مدل‌های قدیمی مناسب.
مغناطیسی (Diamond & Ruby): دقت بالاتر و کاهش سایش صفحه.
کارتریج (Cartridge)
واحدی که سوزن را نگه می‌دارد و لرزش آن را به سیگنال الکتریکی تبدیل می‌کند.
دو نوع اصلی:
مغناطیسی (Moving Magnet - MM): رایج‌ترین و با کیفیت بالا.
کوئل متحرک (Moving Coil - MC): حرفه‌ای‌تر با دقت بیشتر اما گران‌تر.
پایه و بازوی بالابر (Cueing Lever & Rest)
Cueing Lever: یک اهرم برای بلند کردن و پایین آوردن بازو، بدون آسیب به صفحه.
Tonearm Rest: پایه‌ای برای نگهداری بازو هنگام عدم استفاده.
بخش دوم: اجزای تقویت و پردازش صدا
۳. مدار تقویت و خروجی صدا
گرامافون‌های الکتریکی و دیجیتال دارای سیستم‌های پردازش و تقویت صدا هستند.
پیش‌آمپلی‌فایر (Phono Preamp)
سیگنال تولید شده توسط کارتریج بسیار ضعیف است و نیاز به تقویت اولیه دارد.
برخی گرامافون‌ها دارای پری‌آمپ داخلی هستند، در حالی که برخی نیاز به آمپلی‌فایر خارجی دارند.
آمپلی‌فایر قدرت (Power Amplifier)
پس از تقویت اولیه، سیگنال به آمپلی‌فایر اصلی می‌رود تا توان خروجی آن افزایش یابد.
در برخی مدل‌ها، این آمپلی‌فایر در داخل دستگاه تعبیه شده و در برخی نیاز به اتصال خارجی دارد.
بلندگو (Speaker)
مدل‌های قدیمی از بوق فلزی برای پخش صدا استفاده می‌کردند.
مدل‌های جدید دارای بلندگوهای داخلی یا خروجی برای اسپیکرهای حرفه‌ای هستند.
اکولایزر و کنترل صدا (Equalizer & Volume Control)
برخی مدل‌ها دارای کنترل‌های تنظیم بیس، تریبل و ولوم هستند.
اکولایزرهای دیجیتال در مدل‌های مدرن باعث تنظیم دقیق‌تر فرکانس‌ها می‌شوند.
بخش سوم: اجزای پیشرفته در گرامافون‌های مدرن
۴. فناوری‌های دیجیتال و اتصالات مدرن
گرامافون‌های مدرن دارای قابلیت‌های دیجیتال برای اتصال به کامپیوتر، سیستم‌های صوتی و اسپیکرهای بی‌سیم هستند.
پورت USB و تبدیل آنالوگ به دیجیتال (USB Output & ADC Converter)
امکان ضبط صفحه‌های وینیل روی کامپیوتر در فرمت MP3 یا WAV.
مجهز به مبدل آنالوگ به دیجیتال (ADC) برای ضبط دقیق صدا.
بلوتوث داخلی (Bluetooth Connectivity)
امکان پخش مستقیم موسیقی از گرامافون روی اسپیکرهای بی‌سیم.
برخی مدل‌ها دارای قابلیت دریافت صدا از موبایل و پخش از طریق بلندگوهای داخلی گرامافون هستند.
ورودی AUX و خروجی RCA (AUX & RCA Outputs)
برخی مدل‌ها دارای ورودی AUX برای اتصال دستگاه‌های دیگر هستند.
خروجی RCA امکان اتصال به آمپلی‌فایرهای خارجی یا سیستم‌های صوتی پیشرفته را فراهم می‌کند.
بخش چهارم: قطعات جانبی و لوازم نگهداری
۵. لوازم جانبی برای بهبود عملکرد و طول عمر گرامافون
✅ پد لرزش‌گیر (Isolation Feet & Mat)
پایه‌های ضدلرزش برای جلوگیری از تأثیر ارتعاشات خارجی بر کیفیت صدا.
پدهای لاستیکی یا کربنی برای کاهش نویز صفحه‌گردان.
✅ برس تمیزکننده سوزن (Stylus Brush)
سوزن باید مرتباً از گرد و غبار تمیز شود تا کیفیت صدا حفظ شود.
✅ مایع تمیزکننده صفحه وینیل (Vinyl Cleaning Solution)
صفحه‌های وینیل باید به‌طور مرتب تمیز شوند تا از خط‌وخش و کاهش کیفیت جلوگیری شود.
✅ وزنه تنظیم بازو (Counterweight & Anti-Skate Mechanism)
برای کنترل دقیق فشار سوزن روی صفحه، به تعادل‌سنج بازو نیاز است.
مکانیزم Anti-Skate باعث جلوگیری از حرکت ناگهانی سوزن به سمت داخل صفحه می‌شود.
نتیجه‌گیری
✅ اگر گرامافون مکانیکی دارید: باید روی تنظیم فنر، تعادل بازو و کیفیت بوق تقویت‌کننده تمرکز کنید.
✅ اگر گرامافون الکتریکی دارید: کیفیت موتور، کارتریج و آمپلی‌فایر تأثیر زیادی روی صدا دارد.
✅ اگر گرامافون دیجیتال دارید: ویژگی‌هایی مانند USB، بلوتوث و خروجی‌های مدرن اهمیت بیشتری دارند.